در شماره گذشته بحث را به اطلاق قانونی اموال فرهنگی تاریخی رساندیم و از تصویب آیین نامه اموال فرهنگی ، هنری و تاریخی که در اختیار نهادهای عمومی و دولتی است صحبت به میان آوردیم و اشاراتی به بندهای مهم این مصوبه گردید و قرار شد در این شماره بحث را پی گیریم :

ماده شش مصوبه عنوان می کند : حفاظت و حراست از اموال موضوع این آیین نامه بر عهده دستگاه دارنده اموال و نگهداری حساب آنها بر عهده وزارت امور اقتصادی و دارایی خواهد بود و در تبصره ذیل این ماده آمده است : در صورتی که اموال موضوع این آیین نامه به دلیل شرایط فیزیکی یا شیمیایی خود اثر و یا در جریان مرمت به دلایل فنی از بین برود ، اموال یاد شده پس از تایید سازمان میراث فرهنگی کشور و با رعایت مقررات مربوط از فهرست اموال دولتی خارج خواهد شد . البته در یک ماده قبل گفته شده است : سازمان میراث مکلف است اقدامات اضطراری و مرمتی را تعیین و به دستگاه ذیربط ابلاغ و دستگاه اجرایی ذیربط مکلف است بر اساس نظرات سازمان اقدام کند .

شاید خوانندگان ارجمند نیز همانند من در زمان مطالعه این مباحث اتفاقات و رویدادهایی را که به نحوی مرتبط با این موضوع می گشت از خاطر گذرانده باشند . بنده که چنین بودم . لذا یادکرد از آنها را بدون مناسبت ندیدم . چندین سال پیش در اخبار آمد که بخشی از آثار فرهنگی موجود در سازمان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از بین رفته است . واقعه چنین رقم خورده بود که در پی بارندگی های چند روزه و تجمیع سیلابهای شهری ، آب به ساختمان کانون ورود پیدا کرده و به محل نگهداری و انبار آثار فرهنگی این سازمان رسیده است. به یاد داریم که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آثار بسیار نفیس و ارزشمند را تولید و عرضه می نمود که اکثریت آن با نقاشی ، طراحی و صفحه آرایی ویژه ای همراه بود . قطعاً می توان گفت در برهه ای از زمان بزرگترین ، مشهورترین و هنرمندترین ، افراد با کانون پرورش فکری در زمینه تولید کتاب همراهی و همکاری می کردند ، نگاهی گذرد به عناوین مندرج در روی جلد کتب کانون در چند سالی که از فعالیت این مرکز فرهنگی می گذرد دلالت بر این ادعا دارد . رسانه ها موضوع ورودآب به انبار مرکزی و آرشیو نگهداری آثار را هر یک به گونه ای به نگارش آوردند . تحلیل این اخبار حاکی از آن بود که آب سطح قابل توجهی از محل نگهداری آثار را دربر گرفته است . این آرشیو محل نگهداری نسخ اصلی آثار هنرمندان نقاش و صفحه آرا بوده که برای کتاب های کانون خلق شده بود . همان اخبار اشاره می کرد که با رسیدن آب به سطح این انبار و آرشیو فرهنگی ، بخش قابل توجهی از آثار دچار آب گرفتگی می شود ، در همان زمان این موضوع مهم تا مدتهای مدید ، خوراک فکری رسانه ها و از دیگر سو اظهار نظرهای هنرمندان بود و گذر زمان مثل دیگر وقایع اهمیت موضوع را از صدر اخبار دور کرده و تا حدی پیش رفت که از ذهن افکار عمومی پاک گردید . جستجو در فضای مجازی برای یافتن دلایل ، تصمیمات و نتایج از این ضایعه فرهنگی راه به جایی نبرده و نتوانستم خبری از پیامدهای آن پیدا کنم .

مواد بعدی این آیین نامه راه کارهای مناسبی را برای حفاظت و نگهداری اموال ذکر می کند به عنوان نمونه در ماده هفت از طبقه بندی ارزشی اموال فرهنگی ، تاریخی و هنری (آثار درجه یک ، درجه دو و درجه سه مطالعاتی) و تطابق آن با دستورالعمل مربوطه یاد می کند در مواد هشت و نه ، سازمان میراث را به تدوین و ابلاغ دستورالعمل ساماندهی اطلاعاتی اموال موضوع این آیین نامه مکلف می کند و مرمت اموال را با توجه به طبقه بندی ارزش فرهنگی تاریخی ، نوع ، جنس ، قدمت و میزان آسیب دیدگی منوط به رعایت دستورالعمل مربوطه می داند . برای رسیدن به موضوعی که در نگاه نگارنده دارای ویژگی های خاصی است لازم می نماید که باز هم به مواد مصوبه اشاره کنم . ماده یازده می گوید ؛ کلیه دستگاه های مشمول این آیین نامه موظفند پس از ابلاغ دستورالعمل ها نسبت به طبقه بندی ارزشی و ساماندهی اطلاعاتی و کالبدی اموال تاریخی ، فرهنگی و هنری تحت اختیار خود با نظارت سازمان میراث فرهنگی کشور اقدام نمایند و در ماده بعد :
دستگاه های مشمول ، موظفند در تنظیم بودجه سالانه خود ، اعتبار مورد نیاز برای نگهداری اموال متناسب با دستورالعمل ها تعیین و به مراجع ذیربط اعلام نمایند . عدم پیش بینی و یا تخصیص اعتبار نافی وظایف دستگاه های مذکور نخواهد بود . مرمت اموال موضوع این آیین نامه بر عهده دستگاه دارنده آن خواهد بود . دستگاه های مشمول این آیین نامه مکلفند ساختار تشکیلاتی مناسب را جهت ایجاد آزمایشگاه یا کارگاه مرمت ، حسب موارد پیش بینی و به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور پیشنهاد نمایند و ماده چهارده می گوید : کلیه دستگاه های مشمول این آیین نامه نسبت به تاسیس موزه تخصصی درخصوص موضوع فعالیت خود اقدام خواهند کرد . موزه های تخصصی تحت نظارت فنی سازمان میراث فرهنگی کشور خواهند بود .

برای ادامه بحث و ذکر مواد قانونی دیگر این مصوبه ، اشاره کوتاهی به یک موضوع کرده و مجدداً به مواد آیین نامه باز می گردم .
چند سال پیش در رسانه های عمومی با خبری روبرو شدیم که حاکی از جابه جا شدن برخی از آثار فرهنگی موجود در موزه هنرهای معاصر تهران بود و از وجود آن خبری در اختیار نبود . این خبر و مطلب را در ذهن داشته باشید که دوباره به آن باز خواهیم گشت . ماده پانزده این مصوبه به امین اموال اختصاص دارد . خوانندگان ارجمند قطعاً شمایی کلی از این پست سازمانی که در اکثر سازمان ها و ادارات دولتی دارای مسئول است در ذهن خود دارند . در ماده پانزده این آیین نامه آمده است : امین اموال فرهنگی تاریخی و هنری که مطابق آیین نامه اجرایی ماده 34 قانونی محاسبات عمومی کشور منصوب خواهد شد. نباید غیر از وظیفه امین اموالی وظیفه دیگری را بر عهده داشته باشد و باید علاوه بر صلاحیت های اخلاقی و امانت داری ، حداقل دارای مدرک کاردانی در رشته های مرتبط نیز باشد . سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور شغل امین اموال و مزایای شغلی آن را تعریف و برای دستگاه های مشمول به تعداد مورد نیاز پست امین اموال منظور خواهد کرد .

در چند ماده بعد از این هم اشاراتی به وظایف و اختیارات امین اموال می کند که به دلیل اهمیت موضوع و ارتباط آن با خبری که در چند سطر قبل به آن اشاره کردم اجباراً در شماره آینده این مجموعه مقالات رجوعی دوباره به مسئولیت های امین اموال نموده و حادثه جابه جا شدن برخی از اموال موزه هنرهای معاصر تهران را بر اساس جمع آوری اطلاعاتی که هنوز در صفحات مجازی قابل دسترسی است دنبال می کنیم.

پژمان ضیاییان

منتشر شده در تاریخ 1396.02.31 در روزنامه خبر جنوب

بازگشت