موضوع بحثمان به سازمان علمی ، فرهنگی و تربیتی سازمان ملل متحد ( سازمان یونسکو) کشیده شد و معلوم گردیده این سازمان پنج وظیفه اصلی و کارکرد برای خود تعریف کرده است .

. آزمایشگاه عقاید / هنجارسازی / مرکز مبادله اطلاعات / خلاقیت سازی / تسهیل کننده همکاری های بین المللی . در شماره قبل از تعاریف هر یک از این وظایف شمه ای ذکر شد . حال ببینیم یونسکو را چه ارکانی مدیریت و سازمان دهی می کند .

1- کنفرانس عمومی : عالی ترین مرجع تصمیم گیری یونسکو است که هر دو سال یکبار در مقر سازمان ملل در پاریس با حضور نمایندگان کشورهای عضو و سازمان های وابسته تشکیل می شود . در این کنفرانس در مورد انتخاب اعضای شورای اجرایی ، انتخاب مدیر کل و شوراها ، کمیته ها و نهادهای وابسته تصمیم گیری و در مورد قطعنامه و بیانیه ها تبادل نظر می شود .

2- شورای اجرایی : این شورا ارگان نظارتی یونسکو در اجرای برنامه ها و تصمیمات کنفرانس عمومی است که 58 عضو برای دوره ای چهارساله دارد که توسط کنفرانس عمومی انتخاب می شوند .

3- دبیرخانه : مسئول اجرای برنامه های یونسکو و شامل مدیر کل و کارکنان است . مدیر کل ، مدیر اجرایی سازمان است که هر چهارسال یکبار به پیشنهاد شورای اجرایی توسط کنفرانس عمومی انتخاب می شود . دبیرخانه یونسکو هم از بخش های برنامه ای ، پشتیبانی و خدماتی تشکیل شده است . بخش برنامه ای پنج زمینه دارد (آموزش ، علوم طبیعی ، علوم اجتماعی و انسانی ، فرهنگ ، ارتباطات و اطلاعات) بخش های خدماتی شامل دبیرخانه های کنفرانس عمومی و شورای اجرایی ، دفتر معیارهای بین المللی و امور حقوقی ، دفتر برنامه ریزی و راهبردی می باشد.

4- کمیسیون های ملی : کشورهای عضو به منظور مشارکت نهادهای علمی ، آموزشی و فرهنگی خود در برنامه ها و فعالیت های یونسکو ، می توانند برای تشکیل کمیسیون های ملی اقدام کنند . کمیسیون های علمی، نهادهای رابط کشور با یونسکو در اجرای طرح ها و برنامه های تصویب شده و پیشبرد اهداف و تعهدات بین المللی درخصوص اجرای توصیه نامه ها و کنفرانس ها هستند . در حال حاضر 195 کمیسیون ملی در کشورهای عضو یونسکو در مناطق جهان فعالیت می کنند .

اولویت ها و دستور کارهایی که یونسکو از بدو تاسیس و به مرور برای خود تنظیم کرده است شامل : آموزش [فعالیت برای بهبود و ارتقاء امر آموزش در جهان از طریق مشاوره های فنی ، معیارگذاری ، طرح های ابتکاری ، ظرفیت سازی و شبکه ای کردن نهادهای آموزشی] علوم طبیعی [توانمندسازی ظرفیت سازی کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته در زمینه علوم ، مهندسی و فناوری . علوم انسانی و اجتماعی [شناخت و تفسیر فضاهای اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی و شناسایی روند تغییرات و تحولات] . فرهنگ [احترام به فرهنگ و حفظ آنها و تضمین احترام به فرهنگ های مختلف ، تعامل و نزدیکی ، تنوع و وحدت آنها] ، ارتباطات و اطلاعات [الزام به ترویج جریان آزاد عقاید از طریق کلام و تصویر ، ایجاد جامعه ای دانش مدار بر اساس دسترسی آزاد به اطلاعات و توجه به همه ابعاد اخلاقی ، اجتماعی و فرهنگی در چهارچوب توسعه پایدار].

برنامه و بودجه دو ساله یونسکو بر مبنای راهبرد میان مدت شش ساله تنظیم می شود و شامل نتایج مورد انتظار قابل اندازه گیری ، شاخص ها و معیارهای ارزیابی اجرا و شاخص های اثربخشی مناسب برای هر یک از محورهای عمل قابل مطابق با پنج برنامه اصلی یونسکو ، یعنی آموزش ، علوم طبیعی ، علوم اجتماعی و انسانی ، فرهنگ و ارتباطات می باشد . ایران نیز عضو کمیسیون ملی یونسکو است . یونسکو پس از پذیرش عضویت ایران ، با تصویب مجلس شورای ملی وقت ، در سال 1327 تشکیل شد . این کمیسیون برای تعیین اهداف ، شرح وظایف و ارکان خود ، اساسنامه ای را در سیزده ماده تنظیم کرد که بنا به پیشنهاد وزیر فرهنگ ، در چهاردهم اردیبهشت سال 1328 هیات وزیران به تصویب رسید . این اساسنامه پس از پیروزی انقلاب اسلامی مورد تجدیدنظر قرار گرفت و اساسنامه اصلاحی در هفده ماده و چهار تبصره پس از تایید شورای عالی کمیسیون یونسکو از سوی وزارت فرهنگ و آموزش عالی به هیات دولت تقدیم شد و در بیست و نهم شهریور 1366 به تصویب رسید . کمیسیون ملی تربیتی ، علمی و فرهنگی (یونسکو) مرکز عمل و اداره امور برنامه های یونسکو در ایران است . کمیسیون دارای شخصیت حقوقی است و اهدافی به شرح ذیل الذکر را دنبال می نماید . 1- مشارکت در فعالیت های یونسکو به منظور استقرار صلح و ایجاد تفاهم متقابل میان ملت ها از طریق اشاعه دانش و معرفت و اهتمام در امر نشر فرهنگ و آموزش . 2- تلاش در جهت برقراری ، حفظ و بسط عدالت ، آزادی و حقوق افراد انسانی با الهام از اصول اسلامی و اهداف یونسکو . 3- تلاش برای اعتلای فرهنگ و اشاعه ارزش های انسانی و مبارزه با مفاسد اخلاقی از راه تبادل فکری با صاحب نظران در قلمرو ادیان و مذاهب ، تعلیم و تربیت و علم اخلاق . 4- کوشش در غنی کردن اندیشه بشری از راه نشر و بسط دانش به منظور تعالی فضیلت های انسانی. 5- شناخت فرهنگ های گوناگون جوامع و معرفی فرهنگ اسلامی و میراث فرهنگی ایران . 6- تعمیم آموزش و نیز مبارزه با بیسوادی به عنوان مانع عمده تعالی فکری و بسط و توسعه فرهنگی . 7- مقابله با انحصارطلبی قدرت های سلطه جوی جهانی در زمینه مبادله گسترده اطلاعات . 8- ایجاد ارتباط بین یونسکو و سازمان های دولتی و غیردولتی کشور در زمینه های آموزشی ، تربیتی ، علمی ، فرهنگی و ارتباطات . 9- تسهیل و توسعه ارتباط با کمیسیون های ملی یونسکو در کشورهای دیگر . 10- همکاری در اجرای طرح ها و برنامه هایی ارائه شده از سوی دولت . 11- پیشنهاد بودجه لازم کمیسیون . 12- تعیین و نظارت مصرف وجوه و اموالی اهدایی برای پیشرفت مقاصد یونسکو .

کمیسیون ملی یونسکو در ایران دارای سه رکن است . الف/ شورای عالی کمیسیون ملی یونسکو . ب/ شورای اجرایی . ج/ دبیرخانه . شورای عالی کمیسیون ملی یونسکوی ایران ، عالی ترین مرجع تصمیم گیری کمیسیون است و دارای چهارده عضو می باشد که عبارتند از : وزیر علوم ، تحقیقات و فناوری / وزیر امور خارجه / وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی / وزیر آموزش و پرورش / رییس سازمان حفاظت محیط زیست / مدیر عامل سازمان صدا و سیما / دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو / هفت تن از شخصیت های علمی و فرهنگی کشور . (این گروه از میان مدرسان و اعضای هیات علمی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و محققان و هنرمندانی انتخاب می شوند که در زمینه های علمی ، فرهنگی ، ارتباطی و تعلیم و تربیت دارای تجربه باشند) . ریاست شورای عالی با وزیر علوم ، تحقیقات و فناوری است و شخصیت های فرهنگی عضو برای اولین دوره توسط وزیر علوم ، تحقیقات و فناوری برای مدت سه سال تعیین می شوند و در دوره های بعد از میان دو برابر افرادی که وزیر علوم به کمیسیون پیشنهاد می نماید با رای مخفی اکثریت اعضا انتخاب می شوند . در شماره آینده به نکات دیگری از کارکردها ، وظایف و اعضای کمیسیون ملی یونسکو در ایران خواهم پرداخت.

پژمان ضیاییان

منتشر شده در تاریخ 1395.11.26 در روزنامه خبر جنوب

بازگشت