در شماره قبل مقالات آثار و میراث ملی به آنجا رسیده بودیم که چند تن از مقامات مسئول در حفظ و نگهداری محور ساسانی فیروزآباد خود را آماده بازدید کارشناسان و بازرسان سازمان ملی یونسکو می کردند

تا با ارائه مدارک آنان برای قرار گرفتن این محور تاریخی در زمره آثار ثبت شده جهانی متقاعد کنند . در همان بازه زمانی معاون سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا معتقد است : شناخت درست محدوده و ظرفیت های تاریخی کاری بسیار مهم است ، که قبل از هر اقدامی در شهرها و بافت های تاریخی باید به آن توجه کرد . از سوی دیگر با توجه به تنوع فرهنگی و جغرافیایی ایران ، لازم است که برای شهرهای تاریخی ضوابط ویژه ای در نظر گرفته شود . هرچند روند ثبت ملی بناها ، بافت ها و آثار تاریخی در سراسر کشور و توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مثبت ارزیابی می شود ، اما این روند برای تعیین عرصه و حریم همین بناها و بافت های تاریخی بسیار کند صورت می گیرد . محمد حسن طالبیان که در مسئولیت معاونت فرهنگی سازمان میراث قرار دارد ، معتقد است : با توجه به اینکه در حال حاضر بافت های تاریخی به عنوان یکی از چالش برانگیزترین موضوعات حوزه میراث فرهنگی است می گوید : بحث آموزش و مشارکت متخصصان این حوزه اتفاق بسیار خوبی است که باید به صورت مداوم انجام شود . وی با بیان اینکه داشتن قوانین و ضوابط درست لازمه طرح های موفق است ادامه می دهد اگر سیاست یکپارچه ای وجود نداشته باشد و مدیریت شهری به تاریخ ، ارزش ها و ظرفیت های موجود در شهرها اعتقاد نداشته باشد حتی با طرح های خوب هم نمی توان موفق عمل کرد . وی همچنین می گوید با توجه به اینکه محدوده تاریخی تعدادی از شهرها مشخص نشده است لازم می داند که بر اساس آن می توان محدوده تاریخی شهرها مشخص شود ، حتی اگر بخش هایی از شهر از بین رفته باشد . مدیر کل دفتر حفظ ، احیاء بناها ، بافت ها و محوطه های تاریخی نیز در این زمینه نسبت به تسریع روند تعیین محدوده شهرهای تاریخی کشور تاکید دارد و اعتقاد دارد هرچه بلاتکلیفی در تعیین محدوده شهرها و بافت تاریخی بیشتر باشد اقدامات خودسرانه بیشتری در این نقاط ارزشمند صورت می گیرد و می گوید در حال حاضر 784 شهر تاریخی شناسایی شده که از این تعداد 168 شهر تاریخی تعیین محدوده شده است با این وجود ما معتقدیم که از برنامه تعیین محدوده بافت های تاریخی عقب هستیم و در حال حاضر در شرایطی قرار گرفته ایم که نمی توانیم بر کمک های خارج از سازمان میراث فرهنگی حساب زیادی باز کنیم ، چون آنها تخصص و دغدغه کارشناسان و متخصصان حوزه میراث فرهنگی را ندارند ، به همین دلیل تصمیم گرفتیم در برنامه های دو و سه ساله همه شهرها و روستاهای باقی مانده را با بضاعت خودمان تعیین حریم و تدفیق کنیم . در همین جا می توان اشاره کرد که سازمان ملی یونسکو با ورود به این پرونده ها خود را در جایگاه همکاری و نگهداری از آثار تاریخی و محدوده های باستانی می بیند که در ادامه مقاله به نمونه هایی از آن اشاره خواهد شد .

حال که در فضای رسانه ای هستیم مناسب است از اخباری همسو با عنوان مقاله شما را آگاه کنم . معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری در نامه ای خطاب به استاندار فارس مراتب ثبت 9 اثر تاریخی فرهنگی را که به تازگی و پس از بررسی های لازم شرایط اثر تاریخی را احراز کرده بودند ابلاغ کرد . این آثار که در تابستان امسال به ثبت رسیدند ، شامل : خانه سادات شریفی با قدمت اوایل پهلوی به نشانی شیراز ، بولوار سیبویه / طاق اسکورو با قدمت قاجاریه ، به نشانی شیراز خیابان زند / خانه یثربی با قدمت قاجاریه به نشانی شیراز خیابان لطفعلی خان زند / خانه موسوی با قدمت اوایل پهلوی به نشانی شیراز بولوار سیبویه / حمام گازرون با قدمت صفوی به نشانی جهرم / خانه شاهوران با قدمت قاجاری به نشانی شیراز خیابان بین الحرمین / خانه رستگار با قدمت قاجار به نشانی فسا ، شهر نوبندگان / خانه عباسعلی مسلمی با قدمت قاجار به نشانی جهرم ، بخش کردیان / قلات سورمق با قدمت عصر نوسنگی ، دوره اشکانی دوره ساسانی و دوران اسلامی به نشانی نی ریز ، دهستان رستاق می باشند . معاون وزیر تاکید کرده است ، آثار مذکور و دیگر آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی ، تحت حفاظت و ضمانت سازمان میراث فرهنگی می باشد و هر گونه دخل و تصرف یا اقدام عملیاتی که منجر به تخریب با تغییر هویت آن شود ، برابر مواد 558 تا 569 از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی «تعزیرات و مجازات های بازدارنده » جرم محسوب می شود و مرتکب مشمول مجازات های قانونی خواهد شد و مرمت و بازسازی اثر صرفاً با تایید و نظارت این سازمان ممکن خواهد بود . خبر رسانه ای دیگر مربوط دستور توقف فروش نقش برجسته سرباز هخامنشی در نیویورک است . در زمان نگارش این متن خبرگزاری ایسنا ، خبری را مبنی بر برگزاری یک نمایشگاه بین المللی روی سایت خود قرار داد و نوشت : در حالی که نقش برجسته سرباز هخامنشی سرقت شده از تخت جمشید روی پوستر نمایشگاه «هنر کهن» نیویورک حک شده اما با پیگیری های به موقع نمایش و فروش این اثر تاریخی متوقف شد . کمپانی هنر کهن از سال 1986 در عرضه فروش آثار کهن در نیویورک فعال است . مدیر کل حقوقی سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری در این زمینه ، به ایسنا می گوید : بر اساس آنچه به ما اطلاع دادند قرار بود این اثر در یک حراجی به فروش برسد ، تنها کاری که توانستیم از زمان آگاه شدن ، انجام دهیم به فوریت با دفتر مرکز خدمات بین المللی ریاست جمهوری تماس گرفتیم و وارد مذاکره شدیم و با دفتر مرکز خدمات حقوقی بین المللی لاهه نیز این قضیه را پیگیری کردیم که کمک های زیادی به ما شد ، در ادامه از طریق ایمیل مدارک موجود در باره این اثر را فرستادیم و توانستیم از سوی دادستانی آمریکا حکم توقیف این اثر تاریخی متعلق به ایران که قبل از انقلاب اسلامی از ایران خارج شده بود را بگیریم . درباره روند استرداد این کتیبه سرباز هخامنشی باید مدارک تعلق این اثر به ایران را بفرستیم و درخواست استرداد کنیم . این روند معمولاً طولانی است و به سرعت انجام نمی شود ، اما به هر حال حکم توقیف را گرفته ایم . چون نمایش این اثر در آن حراجی یا نمایشگاه باید با مجوز ایران صورت بگیرد . وی در مورد اصالت این اثر ضمن اینکه معتقد است نظر کارشناسان خبره باید در این مورد گرفته شود ، می گوید : کسی که قصد دارد چنین اثری را در یک نمایشگاه با یک حراجی عرضه کند مدعی است که آن اصل است . رسم است که معمولاً در حراجی ها و یا نمایشگاه ها اثر تقلبی قرار نمی دهند اما چون کارشناسان ما آن را لمس و هنوز بررسی نکرده اند ، بر اساس آنچه آمریکایی ها می گوید کتیبه هخامنشی اصل است و سال ها قبل از انقلاب اثر را به خارج از کشور منتقل شده حتی فروش آن غیر قانونی بوده و ایران آن را به فروش نرسانده است . در این موضوع وکیل ایران روندکار را پیگیری می نماید .

در چند شماره اخیر این مجموعه مقالات پژوهشی به وظایف سازمان جهانی یونسکو و نمایندگی آن در ایران اشاراتی گردید و به موضوعاتی که معمولاً سازمان ملی یونسکو به آن ورود پیدا می کند برشمرده شد ، در ادامه این نوشتار که در شماره آتی بدان پرداخته می شود ، به طور خاص به چگونگی ثبت آثار ملی و نیز نحوه ثبت آثار در فهرست میراث جهانی اختصاص دارد که امیدوارم مورد توجه قرار گیرد.

پژمان ضیاییان

منتشر شده در تاریخ 1397.2.3 در روزنامه خبر جنوب

بازگشت