گرچه موضوع اصلی این مجموعه مقالات، ارائه اطلاعاتی درباره آثار ایرانی ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو است اما گذرگاهی فرعی نیز در این مسیر قرار گرفته که ورود به آن خالی از فایده نخواهد بود.

در سال 1964 میلادی توسط [ آیلین آزبورن وب] سازمانی غیر انتفاعی بنیانگذاری می شود که شورای جهانی صنایع دستی [ WCC ] خوانده می شود. این سازمان که در نیویورک پایه گذاری شده، هدف خود را ارتقای جایگاه صنایع دستی، تقویت ارتباط میان هنرمندان صنایع دستی سراسر جهان، تشویق، یاری رسانی و ارائه مشاوره به آنان در حوزه شیوه های درآمدزایی، کاربری و به روز کردن صنایع دستی در عین حفظ میراث گذشتگان و استفاده از فناوری مدرن در راستای دستیابی به بازارهای جدید قرار می دهد. با راه اندازی این شورای جهانی، صنایع دستی و سنتی به صورت بخشی از حیات فرهنگی و اقتصادی ملت ها، مورد توجه قرار گرفت. شورا که در ابتدا با شمار محدودی از کشورها آغاز به کار کرد در آخرین گزارش خود بیش از نود کشور را تحت پوشش دارد. دبیرخانه فعلی شورا در شهر آمستردام کشور هلند واقع است. ایران در سال 1347 شمسی و از طریق سازمان صنایع دستی کشور به عضویت در این شورا درآمده و در مجمع آسیا و اقیانوسیه آن مشغول به فعالیت است. مهم ترین اهدافی که این شورا به عنوان یک ارگان غیر انتفاعی و غیر دولتی به دنبال آن است عبارتند از: 1/ تشویق، کمک و راهنمایی صنعتگران دستی و همچنین بالا بردن سطح اطلاعات تخصصی و حرفه ای آن ها با توجه به زمینه های متفاوت فرهنگی موجود در هر یک از کشورهای عضو. 2/ حفظ و تقویت صنایع دستی و تجلی آن به صورت رکن عمده ای از حیات فرهنگی ملت ها. 3/ ایجاد همبستگی میان صنعتگران دستی سراسر جهان.

این شورا به لحاظ جغرافیایی از پنج منطقه تشکیل شده است که کشور ما در حوزه غرب آسیا با کشورهای بحرین، عراق، اردن، کویت، لبنان، عمان، فلسطین، قطر، عربستان سعودی، سوریه، امارت متحده عربی همراه است. اجلاس شورای جهانی صنایع دستی در حال حاضر هر چهار سال یک بار تشکیل می شود و پس از پایان ریاست هر دوره چهار ساله و آغاز دوره جدید در یکی از کشورهای عضو برگزار می شود. در این مجمع که کلیه اعضاء حقیقی و حقوقی و نهادهای دولتی و غیر دولتی عضو شورا حضور دارند، تصمیم گیری و سیاست گذاری مانند انتخاب رئیس جدید رؤسای مناطق و مدیران مناطق صورت می پذیرد. اصفهان به عنوان شهر میزبان، هجدهمین اجلاس عمومی شورا را برگزار کرده است. بررسی گزارش های این شورا حکایت از آن دارد که کشور ایران دارای بیشترین شهر و روستا در حوزه صنایع دستی ثبت شده در جهان است که در ادامه مقاله، اطلاعاتی درباره آن ها به چشم شما خواهد رسید.

«توبافی – روستای خراشاد »

روستای خراشاد در 25 کیلومتری شهر بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی واقع است. این روستا با هنر توبافی به جهانیان شناسانده شده است. توبافی واژه ای محلی است که به حوله بافی گفته می شود. روستای خراشاد در آخرین سرشماری 750 نفر ساکن داشته است. آمدن یک زن تهرانی به خراشاد که به دنبال تهیه حوله دستباف آن منطقه بود و دست خالی به تهران باز می گردد، نخستین جرقه را، در ذهن یکی از زنان روستا برای فعال سازی این هنر دستی فراموش شده می زند. او با مشقت فراوان که با تمسخر زنان روستایی نیز همراه بود، بالاخره موفق می شود چند دستگاه توبافی را از پستوهای خاک گرفته بیرون کشد، غبار فراموشی را از روی آنها شسته و کمک چند تن از همفکرانش کار را شروع کند. او توانست در مدت دو سال چهل و دو تن از زنان روستای خراشاد را در کارگاه های توبافی صاحب شغل نماید. تلاش های او و همکارانش باعث می شود توبافی به عنوان یکی از صنایع دستی ایران به ثبت ملی برسد و بعد به فکر جهانی کردن این هنر می افتد به طوری که ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی با حضور در این روستا و گزارش دهی از نحو فعالیت و عملکرد توبافان بر این خواسته مهر تایید می زنند و این هنر دستی به ثبت جهانی می رسد. گروه ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی با اشاره به سفرهای متعددی که در یک سال به خراشاد داشتند از تغییرات حاصل شده در این روستا شگفت زده شده اند. بالا بودن سطح سواد و فرهنگ مردم، آماده شدن فضای عمومی روستا برای ورود گردشگر، راه اندازی کارگاه های متعدد حوله بافی و کیفیت حوله های تولید شده ازجمله شاخصه های ثبت این هنر دستی قلمداد شده است. خراشاد با دارا بودن بیش از یکصد و هفتاد کارگاه توبافی (حوله بافی) بازارهای جهانی را به سمت خود کشانده به گونه ای تجار بزرگی این محصول سنتی را سفارش می دهند. بدین سان می توان گفت، فعالیت بانوان این روستا هنری با قدمت سیصد سال را زنده کرده است.

«زیلو – میبد »

دوشنبه پنجم آذر ماه 1397 بر اساس اعلام شورای جهانی صنایع دستی، شهر میبد به عنوان شهر جهانی زیلو معرفی می شود. این تصمیم بعد از حضور چندباره ارزیابان شورای صنایع دستی در شهرستان میبد استان یزد و بازدید از ظرفیت های این شهرستان در زمینه زیلوبافی اتخاذ شد. هنر زیلوبافی صنعتی سیار محسوب می شود و به عنوان اقتصاد محلی کاملاً پویاست. صنعت زیلوبافی به دلیل استفاده از الیاف طبیعی در شهر میبد زنده مانده و از قرن های گذشته آثاری به یادگار مانده است. در شهر میبد حدود سیصد کارگاه زیلوبافی وجود دارد. این صنعت که مدتها به دلیل تولید موکت و فرش های ماشینی که تهیه آنها صرفه اقتصادی داشت مدتی در محاق رفته اما با آگاهی مردم از محسنات زیلو، این صنعت مجدداً جایگاه خود را پیدا کرده است. زیلوبافی به عنوان حرفه ای آبا و اجدادی در بین مردم میبد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. معمولاً زیلوهای پنبه ای برای مناطق گرمسیر و زیلوهای پشمی برای مناطق سردسیر بافته می شود. به گفته یکی از هنرمندان پیشکسوت این صنعت، زیلو فرش سلامت معرفی شده است زیرا تنها دست بافته بشر است که بدون پرز و بدون حساسیت است. این هنرمند بنام شهرستان میبد، برجسته ترین کار خود را بافت زیلو حسینیه جماران معرفی کرده و می گوید برای صادرات این محصول باید در موضوع نحوی بسته بندی دقت بیشتری صورت پذیرد. شهر میبد که یکی از شهرهای شهرستان میبد در استان یزد است در فاصله 55 کیلومتری مرکز استان یزد قرار گرفته است.

پژمان ضیاییان

منتشر شده در تاریخ 1398.07.07 در روزنامه خبر جنوب

بازگشت