تهیه و تدوین سیاست ها و طرح های راهبردی کشور، در زمینه های مختلف فرهنگی از جمله در حوزه، اطلاع رسانی، تبلیغات، زنان، چاپ و نشر، بیسوادی، دانشگاه ها، برقراری روابط علمی و پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزه و دانشگاه ها، فعالیت های دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی و... از جمله وظایف سیاست گذاری این شورا محسوب می شود. تعیین ضوابط تاسیس مراکز علمی و آموزشی و نیز تعیین ضوابط گزینش مدیران، استادان و دانشجویان از دیگر وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

بررسی و تحلیل شرایط فرهنگی ایران و جهان، بررسی الگوهای توسعه و پیامدهای فرهنگی آن، بررسی وضع فرهنگ و آموزش کشور و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا در قلمرو وظایف نظارتی شورای عالی انقلاب فرهنگی می باشد. رؤسای سه قوه، وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی / بهداشت و درمان و آموزش پزشکی / علوم، تحقیقات و فناوری / آموزش و پرورش/ ورزش و امور جوانان/ معاونین رئیس جمهور در سازمان مدیریت و برنامه ریزی، علمی و فن آوری و امور بانوان و رؤسای سازمان صدا و سیما / سازمان تبلیغات اسلامی / سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها / جهاد دانشگاهی /شورای فرهنگی و اجتماعی زنان / دانشگاه آزاد اسلامی / کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی / کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس / کمیسیون بهداشت و درمان مجلس/ دفتر تبلیغات اسلامی اعضای حقوقی این شورا هستند. در طول سال های فعالیت این شورا، رئیس قوه مجریه، به عنوان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی منصوب بوده است. آقایان احمد احمدی / علی رضا اعرافی / حمید پارسانیا/ غلامعلی حداد عادل / رضا داوری اردکانی/ حسن رحیم پور ازغدی/ علی شریعتمداری / علی اکبر رشاد/ سیدعلی رضا صدرحسینی / محمدرضا عارف / محسن قمی/ محمدعلی کی نژاد/ منصور کبگانیان / حسین کچوییان/ مهدی گلشنی / علی لاریجانی/ محمود محمدی عراقی / محمدرضا مخبر دزفولی / صادق واعظ زاده / علی اکبر ولایتی / سید عزت الله ضرغامی در حال حاضر اعضاء حقیقی شورای عالی انقلاب فرهنگی و آیت الله احمد جنتی نیز عضو افتخاری این شورا هستند.

همانگونه که در شرح وظایف شورا ذکر شد حوزه های سیاست گذاری، تدوین ضوابط و نظارت اهم مسئولیت های تعریف شده این شورا هستند که برای نیل به این هدف موسسات، نهادها و شوراهای مختلفی توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی ایجاد گردیده است که به دلیل اهمیت و کاربرد ذکر نام آن ها سودمند خواهد بود.

در زیر مجموعه موسسات تشکیل شده توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها / سازمان مدارس غیر انتفاعی و مشارکت های مردمی/ جهاد دانشگاهی / مرکز نشر دانشگاهی/ فرهنگستان زبان و ادب فارسی/ فرهنگستان علوم/ فرهنگستان علوم پزشکی / فرهنگستان هنر / انجمن آثار و مفاخر فرهنگی / دفتر جذب نخبگان / هیات مرکزی گزینش استاد و دانشجو / کمیته مرکزی انضباطی دانشجویان / کمیته مطالعه و برنامه ریزی آزمون ورودی دانشگاه / کمیته بررسی و ارزیابی دائمی وضع آموزش در کشور / سازمان دانش آموزی/ مرکز تالیف و ترجمه و نشر آثار هنری / هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی، قرار می گیرند شوراهای اقماری وابسته و مرتبط با شورای عالی انقلاب فرهنگی عبارتند از شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی / شورای عالی برنامه ریزی وزارت بهداشت و درمان / شورای عالی جوانان/ شورای فرهنگ عمومی / شورای عالی اطلاع رسانی/ شورای عالی آموزش های علمی ، کاربردی/ شورای پژوهش های علمی کشور / شورای جذب نخبگان بدون مدرک دانشگاهی / شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری / شورای هدایت استعدادهای درخشان، شورای تدوین کتاب های تعلیمات دینی مدارس / شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش/ شورای نظارت بر ساخت طراحی، واردات، توزیع اسباب بازی کشور / شورای هماهنگی تشکل های دانش آموزی/ شورای نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه و یادمان در میدان ها و اماکن عمومی / شورای اسلامی شدن مراکز آموزشی / شورای توسعه فرهنگ قرآنی. نهادهای تحت اشراف و نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز چهار نهاد را شامل می گردد که کمیسیون مشورتی عالی انقلاب فرهنگی / هیات نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی / هیات نظارت و بازرسی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مرکز دریافت گزارش عملکرد دستگاه های مشمول اصل پنجاه اصول سیاست فرهنگی کشور نام دارند.

تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی در سال پنجاه و نه که انقلاب سال های نخست خود را پشت سر می گذاشت نامی پر توجه در عرضه اجتماع و فرهنگ بود و نحله های مختلفی که در عرضه های سیاست و فرهنگ بروز و ظهور داشتند، با دقت و کنجکاوی فراوان در انتظار برنامه ها و خروجی های این ستاد بودند و بسیار طبیعی بود که دیدگاه­های مطروحه از سوی این ستاد بازخوردهای متفاوتی در جامعه داشته و مورد نقد و نظر متفاوتی قرار گیرد. تعطیلی دانشگاه ها و چگونگی بازگشایی آن که به نوعی با این ستاد پیوند خورده بود از جمله موضوعات مهم سال های مورد اشاره بود. دیدگاه های افرادی که برای عضویت در اولین ستاد انقلاب فرهنگی منصوب شده بودند نیز حاشیه های این ستاد را پوشش می داد.

روند رو به رشد فعالیت های عمومی در جامعه و فروکش کردن التهابات سالهای آغازین انقلاب و وقوع جنگ تحمیلی و توجه ویژه مردم و مسئولان به دفاع مقدس برنامه ها و فعالیت های ستاد (شورای عالی) انقلاب فرهنگی را تحت الشعاع خود قرار داد بود. شورا با تمرکزی که بر روی موضوعات حاصل کرد، کار ساماندهی فعالیت ها و ماموریت های خود را آرام آرام پیش برد و توانست به اهداف مورد نظر نزدیک شود. با نگاهی به سیاهه سازمان ها و بنیادهایی که توسط این شورا پیشنهاد و بنیان نهاده شد، حجم وسیعی از ساختارهای سرنوشت ساز جامعه را مشاهده می کنیم که هر کدام در هیئت یک پایگاه عظیم نشر و گسترش فرهنگ و علم ایفا نقش نموده اند که برخی به دلیل ماهیت خود بازتاب های عمومی و در سطح جامعه داشته و تعدادی نیز حوزه محدودتری را به لحاظ کمیت دربر می گرفت.

شورا با واسپاری عمده وظایف خود به سازمان ها و نهادهای ایجاد شده حسب وظیفه ذاتی نگاه اشرافی و نظارتی خود را بر سازمان های وابسته متمرکز کرده و در جلسات خود به مصوبات فرادستی و تعیین خط مشی کلی پرداخته است به عنوان نمونه می توان به مصوبه سال هشتاد و هشت تحت عنوان (منشور توسعه فرهنگ قرآنی) و مصوبه سال هشتاد و نه با عنوان (تجویز ارایه برخی از دروس به زبان غیرفارسی در واحدهای بین المللی دانشگاه های تهران، علوم پزشکی و صنعتی شریف در موارد خاص) اشاره نمود.

قصد از ورود به موضوع انقلاب فرهنگی، ارایه اطلاعاتی پیرامون موسسات، نهادها و شوراهائیست که در کارنامه شورای عالی انقلاب فرهنگی متولد شده اند تا از این طریق در حد توان، اجمالا مطالبی در حوزه اطلاع رسانی بیان گردد. انشاء الله در شماره آینده این مجموعه مقالات نگاهی به سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها و فرهنگستان زبان و ادب فارسی خواهم داشت.

 پژمان ضیائیان

منتشر شده در روزنامه خبر جنوب 1394.2.17

بازگشت