بازخوردهایی که در جلسات حاصل می گردید حاکی از آن بود که مباحث ستاد انقلاب فرهنگی در مقوله دانشگاه ها در چهار محور برنامه، استاد، دانشجو و در نهایت کتاب قرار داشت. ستاد انقلاب فرهنگی درخصوص تهیه و تدوین و نشر کتاب های دانشگاهی، به جمع بندی رسیده و تاسیس مرکز نشر دانشگاهی را مصوب و این مرکز فعالیت خود را آغاز می کند. پس از چندی به دلیل ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی و توجهی که باید بر علوم انسانی می شد ، شورای عالی انقلاب فرهنگی – که جایگزین ستاد انقلاب فرهنگی بود- در اسفندماه سال شصت و سه و در سیزدهمین جلسه خود موضوع تاسیس سازمانی مستقل را مصوب کرد که در زمینه علوم انسانی به ویژه پیوند آن با مسایل اسلامی به تدوین کتب مبنایی از قبیل مبانی اقتصاد اسلامی، مبانی حقوق اسلامی، سیاست اسلامی، فلسفه اسلامی و امثالهم بپردازد. این مجموعه مستقل، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و دانشگاه ها نام گرفت که اختصاراً «سمت» نامیده می شود. پس از سپری شدن مراحل کسب مجوزهای قانونی این سازمان در اواسط سال شصت و چهار به عنوان یکی از سازمان های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. شورای عالی انقلاب فرهنگی برای این سازمان تازه تاسیس اهدافی بدین شرح تعریف و تعیین کرد: سازماندهی تحقیقات و پژوهش های علوم انسانی در زمینه های تالیف، ترجمه متون درسی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی – کمک در جهت تحقق جنبش نرم افزاری در زمینه علوم انسانی و اسلامی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی – ترویج و اشاعه فرهنگ اسلامی در جهت کمک به اسلامی شدن دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی – تلاش در جهت آشنایی جوامع اسلامی با اصول بنیادین اسلام و گسترش و ارتقاء سطح دانش و بینش عمومی و نشر و گسترش فرهنگ و شعائر اسلامی و آموزش معارف علوم انسانی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی. برای دستیابی به اهدافی که شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاسیس این سازمان در پی تحقیق آن بود وظایفی که ذیلاً بدان اشاره می شود بر عهده «سمت» نهاده شد: تصنیف و تالیف و ترجمه مآخذ و کتب مورد نیاز رشته های علوم انسانی دانشگاه ها به زبان فارسی و غیرفارسی – برقرار کردن ارتباط میان علمای حوزه های دینی و اساتید دانشگاه ها – برگزار کردن سمینارهای تحقیقی و دعوت از صاحب نظران داخلی و خارجی جهت بررسی بنیادی در علوم انسانی - تدوین حاصل این سمینارها به صورت مقاله، درسنامه، کتب و مآخذ درسی برای دانشگاه ها – ایجاد ارتباط میان این مرکز و مراکز مشابهی که در داخل و خارج کشور در زمینه علوم انسانی و اسلامی تحقیق می کنند – تهیه منابع و مآخذ مورد نیاز سازمان – اقدام برای طبع و فروش مآخذی که در این سازمان تهیه می شود – بررسی و اظهار نظر در مورد کتب و مآخذ دروس دانشگاهی در علوم انسانی، به منظور تایید، اصلاح یا حذف آنها. این سازمان توسط یک گروه به نام هیات امنا اداره می شود. اعضای هیات امنا متشکل از وزیر علوم / وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی / رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی/ چهار نفر شخصیت فرهنگی/ سه نفر از اعضاء هیات علمی دانشگاه و رئیس سازمان است. رئیس سازمان پس از تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی با حکم وزیر علوم برای مدت چهار سال منصوب می شود. از ابتدای تاسیس سازمان تاکنون حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد احمدی ریاست مجموعه را بر عهده داشته اند. وی متولد سال 1312 شمسی در شهر ملایر است و تحصیلات حوزوی دروس سطح و خارج فقه و اصول را در محضر آیات عظام فرا گرفته و همزمان دکترای فلسفه غرب را هم در دانشگاه تهران گذراند. وی استاد پایه سی و سه است و بیش از دو دهه است فلسفه اسلامی، فلسفه غرب و فلسفه تطبیقی را در مقطع دکتری تدریس می کند. سازمان «سمت» از نظر مقررات مالی مشمول آیین نامه مالی و معاملاتی دانشگاه ها و موسسات آموزشی و پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می باشد و به لحاظ تشکیلاتی با سه حوزه معاونت پژوهشی / امور بین الملل و اجرایی فعالیت می نماید. منابع مالی سازمان از طریق اعتبارات منظور شده در بودجه سالانه کشور و درآمدهای ناشی از انجام طرحهای پژوهشی، خدمات علمی، مشاوره ای و فروش کتب و نشریات حاصل می گردد. بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده، انتشار بیش از 1810 عنوان کتاب مبنایی، درسی و کمک درسی با تیراژ بیش از 35 میلیون نسخه - فراهم نمودن امکانات همکاری با بیش از 1200 صاحب نظر و استاد دانشگاه و حوزه - انتشار بیش از 210 عنوان کتاب آموزشی زبان انگلیسی تخصصی برای کلیه رشته های دانشگاهی- ناشر برگزیده چندین سال از نمایشگاه بین المللی کتاب تهران- برگزیده شدن دو طرح پژوهش «سمت» در جشنواره خوارزمی، برگزیده شدن 141 از کتاب های «سمت» به عنوان کتاب سال، کتاب فصل - برخی از افتخارات این سازمان در چندین سال اخیر است. قطعاً تحصیل کرده های دانشگاهی در سال های نخستین انقلاب به یاد دارند که با ورود تولیدات سازمان «سمت» به مراکز پخشِ کتاب ، دغدغه های تامین منابع درسی تا حدودی مرتفع گردید. تولیدات این سازمان پس از چند تغییر از لحاظ طراحی روی جلد و حروف نگاری محتوا ، کم کم شکل گرافیکی خاص خود را پیدا کرده و دارای هویت گرافیکی شده است. از عمده ترین ویژگی کتاب های «سمت» قیمت پشت جلد آن است که در مقایسه با نرخ های بازار کتاب ارزان تر به دست علاقه مندان می رسد که دلیل اصلی آن استفاده از تسهیلات دولتی در بخش کاغذ و چاپ است. گرچه تولیدات «سمت» به دلیل تقاضای مستمر و معرفی آنان توسط اساتید علوم انسانی به چاپ های مکرر رسیده است. اما به نظر می رسد تحقیقی مبسوط و حرفه ای درخصوص آثار تولید شده توسط این سازمان انجام نشده است و سازمان مسیر یکنواخت خود را در حال طی کردن است. آقای حسن کچوییان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در اظهار نظری پیرامون «سمت» می گوید: «موسسه سمت نتوانست آن مقدار که از آن انتظار می رفت ظاهر شود. برخی کارهایی که در این سازمان منتشر شده است فاجعه است و من علاقه مند به نام بردن از آن نیستم. بخشی از کارهای این موسسه هم ترجمه کتاب های غربی است. اگر تولیدی در زمینه علوم انسانی صورت نگیرد، این موسسه هم چیزی برای عرضه نخواهد داشت. شاید اگر سازمان «سمت» می توانست جریان انتقادی را در حوزه ترجمه دامن بزند و ترجمه انتقادی هم کار کند، وضع بهتری می توانست داشته باشد.» گرچه این دیدگاه را به عنوان نظری از یک صاحب نظر باید شنید و بدان دقت و توجه کرد اما بی شک آنچه «سمت» در دوران فعالیت خود عرضه کرده است موافقانی جدی نیز داشته و دارد.

 پژمان ضیائیان

منتشر شده در روزنامه خبر جنوب 1394.2.27

بازگشت