اگر به سرفصل و عناوین سازمان ها ، نهادها و موسساتی که به نحوی از انحا سرچشمه فعالیت خود را از شورای عالی انقلاب فرهنگی گرفته اند . نگاهی بیندازیم ، در زیر گروه شوراهای اقماری مرتبط به نام شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی بر می خوریم که موضوع مورد بحث ما در این بخش است .

در تاریخ بهمن ماه سال شست و شش شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه ای را می گذراند و ساختاری را تعریف می کند که متولی امور علمی ، تحقیقی سیاست گذاری و برنامه ریزی درباره آموزش زبان و ادب فارسی به غیر فارسی زبانان در سطح جهان باشد . این شورا وظیفه هماهنگی بین کلیه سازمان های علمی فرهنگی و پژوهشی دولتی را را که در ایران به این امر می پردازند ، نیز به عهده داشته و موظف به همکاری با آنها و نظارت بر فعالیت های آنهاست . اعضای این شورا در کنار وزرای علوم / فرهنگ و ارشاد اسلامی / آموزش و پرورش و امور خارجه شش نفر از اساتید و پژوهشگران زبان و ادبیات فارسی هستند . وظایفی که در بدو امر برای این شورا تعریف شده بدین قرار است : برگزاری دوره های آموزشی و بازآموزی اساتید و دانشجویان فارسی کشورهای جهان / ارسال کتب ، نشریات ، فیلم و نرم افزارهای آموزش برای بخش ها و مراکز زبان فارسی در سراسر جهان / تهیه متون ، نرم افزارها و فیلم های زبان فارسی / اعطای بورس های تحصیلی و تحقیقاتی به دانشجویان و اساتید فارسی / ایجاد مراکز زبان فارسی در کشورهای جهان / اهدای وسایل کمک آموزشی به مراکز آموزش زبان فارسی / اعزام اساتید زبان فارسی برای مراکز دانشگاهی آموزش زبان فارسی / برگزاری همایش های اساتید زبان و ادبیات فارسی . برای سازمان دهی فعالیت های این شورا در همان سال دبیرخانه ای در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مفتوح و به فعالیت مشغول گردید.
با توجه به اینکه بخش عمده ای از فعالیت های این شورا معطوف به برنامه های خارج از کشور می شود در سال هفتاد و چهار و با هدف هماهنگ کردن فعالیت های برون مرزی ، گروه اجرایی گسترش زبان فارسی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تاسیس می شود . این گروه چند سال بعد به مرکز گسترش زبان و ادبیات فارسی تغییر نام می دهد و عهده دار کلیه وظایف اجرایی خارجی شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی می گردد .
فعالیت های این مرکز را می توان در چهار بخش عمده تقسیم بندی کرد : 1- فعالیت های آموزشی از قبیل برگزاری دوره های دانش افزایی در داخل و خارج کشور ، پیگیری و اقدام به بورس تحصیلی فارغ التحصیلان خارجی بالاتر از کارشناسی ، تشکیل دوره ها و کلاسهای آموزش زبان فارسی در خارج از کشور ، ایجاد فرصت های مطالعاتی و اقدام در جهت تاسیس کرسی های زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه های خارجی . 2- ایجاد ارتباط با دانش آموختگان خارجی زبان و ادبیات فارسی و نیز پشتیبانی و تجهیز مراکز آموزشی و اطلاع رسانی زبان و ادبیات فارسی در خارج از کشور و ارسال کتاب و نرم افزارهای رایانه ای و سایر منابع چند رسانه ای . 3- فعالیت های مربوط به تالیف و تدوین متون آموزشی و کمک آموزشی برای خارجیان و چاپ و انتشار تحقیقات و ترجمه های مربوط به زبان و ادبیات فارسی استادان و پژوهشگران خارجی ، هدایت و راهنمایی و پاسخگویی علمی به محققان و دانشجویان خارجی از طریق بررسی و اظهارنظر درباره آثار آن و نیز اقدام در جهت هدایت و کمک به انتشار مجله ها و نشریات و پایان نامه های مربوط به زبان و ادبیات فارسی در خارج از کشور . 4- فعالیت های مربوط به ایجاد بانک اطلاعات مرکز و راه اندازی منزلگاه اینترنتی و ایجاد موارد پشتیبانی و تامین منابع و آموزش از این طریق و نیز سهولت ارتباط با دانش آموختگان و پژوهشگران و علاقه مندان زبان فارسی و امکان ارتباط بیشتر از طریق ابزارهای تکنولوژیکی روز به منظور توسعه و زبان فارسی و فراگیرتر نمودن آن.
در دوره های گذشته به ترتیب آقایان سید باقر ابطحی  / علی اصغر شعر دوست / کمال حاج سید جوادی / قهرمان سلیمانی / علی اصغر محمدخانی و عباسعلی وفایی روسای شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی بوده اند . اما در سال نود و یک با تصویب تاسیس بنیاد سعدی ، تصمیمات تازه ای در این حوزه رخ می دهد . اهداف و وظایفی که برای این بنیاد ترسیم و تدوین می شود حکایت از تحولاتی ویژه دارد .
این بنیاد که با هدف «تقویت و گسترش زبان فارسی در خارج از کشور و ایجاد تمرکز ، هم افزایی و انسجام در فعالیت های مرتبط با این حوزه و بهره گیری بهینه از ظرفیت های موجود کشور تاسیس می شود ، مدیریت راهبردی و اجرایی فعالیت های آموزشی ، پژوهشی ، فرهنگی و رسانه ای را در حوزه گسترش زبان و ادبیات فارسی در خارج از کشور با هماهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی عهده دار می شود.
با تاسیس بنیاد سعدی ، شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی جدا و به بنیاد سعدی منتقل می شود و بنیاد عهده دار وظایف آن در داخل کشور خواهد شد . مراکز تحقیقات و آموزش زبان فارسی در خارج کشور نیز به بنیاد منتقل می شود و مدیران آن از سوی بنیاد منصوب می شوند با تاسیس بنیاد تمامی فعالیت های وزارت علوم در زمینه گسترش زبان و ادبیات فارسی در خارج کشور از جمله: اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان خارجی ، تبادل استاد و دانشجو ، اعطای فرصت های مطالعاتی ، انعقاد اسناد همکاری ، اعزام استاد زبان فارسی ، برگزاری دوره های آموزشی و حمایت از ایجاد و گسترش کرسی های زبان فارسی در کشورهای دیگر بر اساس سیاست ها و برنامه های بنیاد و در انطباق  سیاست گذاری هیات امنای بنیاد صورت خواهد گرفت . با تاسیس بنیاد تمامی فعالیت ها و امکانات وزارت امور خارجه در زمینه گسترش زبان و ادبیات فارسی در داخل و خارج کشور به بنیاد منتقل می شود تا بر اساس اساسنامه مورد بهره برداری قرار گیرد . ارکان بنیاد مشتمل بر ریاست عالیه ، هیئت امنا و رییس بنیاد است . ریاست عالیه بنیاد با رییس جمهور است که در هر سال حداقل دو جلسه هیات امنا با حضور ایشان تشکیل می شود . اعضای هیات امنای بنیاد نیز شامل این اشخاص است . معاون اول رییس جمهور / رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی / رییس بنیاد / وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی ، امور خارجه ، علوم ، آموزش و پرورش / رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی / دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی / رییس جامعه المصطفی العالمیه / رییس سازمان صدا و سیما / پنج نفر از صاحب نظران حوزه زبان و ادبیات فارسی .
در سال نود و یک رییس جمهور وقت دکتر غلامعلی حداد عادل را به سمت ریاست بنیاد سعدی منصوب کردند.
بنیاد سعدی که مزین به نام سعدی است ، وظیفه خاصی برای سعدی پژوهی ندارد و فقط به احترام آن شاعر و سخنور پرآوازه ایران ، نام او برای بنیادی که گسترش زبان فارسی را در جهان به عهده دارد ، برگزیده شده است . بنیاد سعدی نه تنها غیر ایرانیان علاقه مند به آموزش زبان فارسی را مخاطب و موضوع فعالیت خود می شناسد ، بلکه آموزش زبان فارسی به ایرانیان مقیم خارج از ایران به ویژه جوانان ایرانی که در خارج متولد شده و دور از سرزمین مادریشان رشد یافته اند نیز توجه دارد.

 پژمان ضیاییان

منتشر شده در روزنامه خبر جنوب 1395.4.6

بازگشت