ورودی دوباره به فعالیت شورای فرهنگ عمومی در شماره سی و دو این سلسله مقالات داشتم و به نحوه کارکرد ، دو شورای زیر مجموعه آن نگاهی شد و قرار شد در این شماره مطالبی درخصوص دیگر شوراهای زیر گروه آن ارائه شود ، لذا بحث را با آیین نامه نامگذاری شهرها ، خیابان ها ، اماکن و موسسات عمومی آغاز می کنم .

شورای عالی انقلاب فرهنگی در آذرماه سال هفتاد و پنج به اتفاق آراء پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی را با موضوع آیین نامه نامگذاری شهرها ، خیابان ها ، اماکن و موسسات عمومی تصویب کرد در مقدمه این آیین نامه آمده است : شهرهای جمهوری اسلامی ایران در ظاهر و باطن باید نمایانگر تاریخ و جغرافیای تمدن و فرهنگ اسلامی و ایرانی باشد . یکی از مصادیق مهم این امر ، اسامی خیابان ها ، اماکن و موسسات عمومی در شهرهاست و این اسامی در حکم شناسنامه شهرها و بیانگر ارزشهای اعتقادی ، تاریخی ، فرهنگی و ملی جامعه است و سپس در ماده یک که با عنوان ضوابط و معیارهای نامگذاری مشخص شده است ، تعداد ده شاخص برای این موضوع بیان می شود که به ترتیب از این قرارند :

1- نام شخصیتهای مهم تاریخ صدر اسلام و انقلاب اسلامی و شهدای گرانقدر آن و حوادث مهم تاریخ مبارزات اسلامی مردم ایران در درجه اول و نام شخصیتهای فرهنگی و ادبی ، علمی ، سیاسی و تاریخی ایران و اسامی راجع به اندیشه ، فکر و هنر و نیز مظاهر طبیعت زیبای ایران در مرتبه بعد برگزیده شود . 2- در نامگذاری تناسب اسم و مسمی رعایت شود .3- اسامی باید کوتاه ، سلیس و روان باشد . 4 – از اسامی مناسبی که باعث ایجاد روحیه افتخار ملی و حماسی و انبساط خاطر و تلطیف اخلاقی و عاطفی مردم و بیانگر غنای فرهنگی و تمدن اسلامی و ایرانی باشد استفاده شود . 5- به منظور حفظ تحکیم و یکپارچگی سیاسی و فرهنگی کشور و حفظ هویت ملی ، نام ها باید فقط به زبان فارسی باشند . 6- در نقاط مختلف کشور ضمن توجه به ویژگیهای منطقه ای از اسامی شهرهای دیگر هم استفاده شود . 7- به منظور ایجاد پیوندهای سیاسی و فرهنگی با کشورهای دیگر می توان در نامگذاری اماکن با پیشنهاد وزارت امور خارجه و تایید شورای فرهنگی عمومی کشور از نام شخصیتهای سیاسی و مردمی خارجی با اسامی اماکن خارجی استفاده کرد . در این زمینه اولویت با کشورهای اسلامی است . 8- در نامگذاری علاوه بر توجه به شخصیتهای ملی و قهرمانان به شخصیت های محلی هر منطقه نیز توجه شود . 9- از تمام اشخاص خیری که تاسیسات مهم عام المنفعه ( اعم از دینی ، آموزشی ، علمی ، فرهنگی ، هنری و تربیتی) احداث کرده اند ، می توان برای نامگذاری اماکن یاد شده استفاده کرد . 10- فروشگاه ها ، شرکت ها و مراکز کار و پیشه باید از گذاشتن اسامی خارجی جداً خودداری کنند ، نام ها باید فقط به زبان فارسی باشد ، مگر در مورادی که به تشخیص شورای فرهنگ عمومی این اسامی به منظور ایجاد پیوندهای فرهنگی ، علمی و سیاسی انتخاب شده باشند . شیوه نامه آن را شورای فرهنگ عمومی تهیه و ابلاغ خواهد کرد .

ماده دوم این آیین نامه ، خود از دو بخش تشکیل شده است . الف / آیین نامه نامگذاری شامل این موارد می شود : شهرها ، شهرک ها ، بندرها ، رودها ، جزیره ها ، بزرگراه ها ، خیابان ها ، بازارها ، کوچه ها ، مدارس ، مهدکودک ها ، موسسات تحقیقاتی و مجامع علمی و فرهنگی ، تالارهای عمومی ، بیمارستان ها و مراکز بهداشتی و درمانی ، سینماها و مراکز تفریحی و باغ ها و بوستان ها ، میدان ها و پایانه ها ، فرودگاه ها و ایستگاه های راه آهن ، پالایشگاه ها ، کارخانه ها ، بانک ها و مراکز ورزشی و باشگاه ها ، فروشگاه ها ، شرکت ها و مراکز کار و پیشه . ب/ این آیین نامه درباره اماکن جدیدالاحداث است ولی در مورد تغییر اسامی نامناسب موجود لازم است بر طبق شیوه نامه های که شورای فرهنگ عمومی بر اساس این آیین نامه تنظیم و ابلاغ می کند ،عمل شود . ماده سوم این آیین نامه نیز دارای دو بند است . 1- مرجع نظارت : نظارت بر حسن اجرای ضوابط و معیارهای شورای عالی انقلاب فرهنگی در امر نامگذاری اماکن بر عهده شورای فرهنگی عمومی است . 2- این شورا همه ساله گزارش بررسی و نظارت و عملکرد خود را به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه می دهد . این آیین نامه که در سال هفتاد و پنج به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است آیین نامه های قبلی را لغو کرده است .

با ملاحظه و مطالعه این آیین نامه پرسش های زیادی به ذهن متبادر می شود به ویژه در ماده دوم این آیین نامه که شمول مقررات را توضیح می دهد ، خواننده با طیف گسترده ای از اماکن روبرست و با خود می اندیشد که آیا تمامی این مراکز و اماکن نام خود را از مسیر تعیین شده در این آیین نامه کسب کرده و تاییدیه گرفته اند . شاید مطالعه پیوست های این آیین نامه برخی از پرسش ها را جواب دهد .
در ماده سه آیین نامه مورد اشاره ، از مرجع نظارت نام برده شده است و به نوعی شورای فرهنگی عمومی را در موضوع دخیل داشته است . شورای فرهنگ عمومی نیز آیین نامه نظارتی خود را در تاریخ دی ماه سال هفتاد و شش به تصویب رسانده و آن را قابل اجرا اعلام می کند . سطور آغازین این آیین نامه دارای چنین متنی است : در اجرای ماده سوم «آیین نامه نامگذاری شهرها ، خیابان ها ، اماکن و موسسات عمومی) مصوب جلسه مورخ آذرماه هفتاد و شش شورای عالی انقلاب فرهنگی که شورای فرهنگ عمومی را (مرجع نظارت) تعیین کرده است ، موارد زیر برای کلیه دستگاه های ذیربط لازم الاجراست : در ماده یک به تشکیلات مرکزی و سپس به تشیکلات استانی می پردازد و می نویسد : الف ) اعضای گروه مرکزی نظارت بر نامگذاری اماکن متشکل اند از : معاونت عمرانی وزارت کشور (رییس شورا) – یک نفر از اعضای شورای فرهنگ عمومی صاحب نظر در حوزه دینی و فرهنگی به انتخاب شورا و حکم رییس شورا – یک نفر از اساتید برجسته تاریخ ، تمدن و فرهنگ به پیشنهاد انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و تصویب شورای فرهنگ عمومی – دو نفر از اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران به انتخاب فرهنگستان و معرفی رییس فرهنگستان و حکم رییس شورا – نماینده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی – نماینده شهردار تهران – نماینده بنیاد شهید انقلاب اسلامی . نماینده وزارت امور خارجه در جلساتی که در اجرای بند هفت ماده اول آیین نامه نامگذاری تشکیل می شود به عنوان عضو اصلی ، شرکت خواهد کرد .

تشکیلات استانی هم در بند ب ماده یک مشخص شده است که شامل : معاون عمرانی استاندار (رییس شورا) شهردار مرکز استان – مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان – شهردار و فرماندار شهری که نامگذاری مکانی در آنجا در دستور کار قرار گرفته است – دو تن از فرهیختگان در زمینه فرهنگ و ادب فارسی در استان [به معرفی گروه نظارت بر نامگذاری ] مدیر کل بنیاد شهید انقلاب اسلامی استان . گروه مرکزی نظارت بر نامگذاری علاوه بر انجام ماموریتهای خود ، مرجع مشاوره و رسیدگی به مشکلات ابهامات گروه نیز هست .

پژمان ضیاییان

منتشر شده در روزنامه خبر جنوب 1395.7.12

بازگشت