در شماره سی و چهار مجموعه مقالات انقلاب فرهنگی ، اطلاع رسانی پیرامون آیین نامه نحوه نظارت بر علائم ، نشانه ها و تصاویر بر روی البسه ، لوازم التحریر و کالاهای مشابه آغاز شده بود و دو ماده از این آیین نامه هم آورده شد ، اینک به ماده سه این آیین نامه می پردازیم .

قانونگذار در ماده سه به چهاربند اشاره کرده و می نویسد : ماده سه : طرح و نقشی که آشکار و غیر آشکار دارای نکات و پیام هایی نظیر موارد زیر باشد ، ممنوع است : الف/ اهانت به ادیان رسمی کشور و کتب آسمانی و مقدسات مذهبی . ب/ تبلیع هر گونه مرام ، مسلک و فرقه این که به موجب قوانین کشور غیرقانونی می باشد و یا به صورت جریان های فکری منحرف مطرح باشد . ج/ تصاویر ، کلمات و موضوعات مغایر با فرهنگ عمومی جامعه اسلامی ایران ، د/ نقوش و تصاویر مغایر با اصول فرهنگ عمومی و بومی یا فرهنگ اسلامی – ایرانی . در ماده چهار تولیدکنندگان و وارد کنندگان کالاهای مصرفی فوق الذکر ملزم به رعایت ضوابط و معیارهای مصوب شورای نظارت بر علائم و نشانه ها و تصاویر روی البسه و... شده اند و در ماده بعدی ، صدور مجوز برای کانون های مشاوره هنری به منظور ارایه مشاوره به تولید کنندگان و نظارت بر کار این کانون ها به عهده معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته است .
لازم به اشاره است حسب ماده شش آیین نامه نحوه نظارت ، شورای مربوط در معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل می شود و معاون امور هنری / مدیر کل مرکز هنرهای تجسمی / نماینده سازمان میراث فرهنگی / نماینده انجمن آثار و مفاخر فرهنگی / نماینده وزارت اطلاعات / دو نفر از کارشناسان برجسته هنرهای تجسمی به پیشنهاد معاون امور هنری / یک نفر صاحب نظر در مسایل فرهنگی ، تاریخی و دینی از سازمان تبلیغات اسلامی / یک نفر صاحب نظر در مسائل تربیتی از وزارت آموزش و پرورش / کارشناس حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی / نماینده وزارت بازرگانی اعضای این شورا هستند . این شورا می تواند دبیرخانه مشورتی در استان هایی که توانایی انجام کار را دارند تشکیل دهد . بر اساس تبصره همین ماده تصمیمات شورای نظارت با تایید اکثریت اعضاء معتبر خواهد بود و ماده ده آورده است شورا برای پیگیری امور و جرائم و تخلفات یک واحد حقوقی به عنوان مدعی در دبیرخانه تشکیل می دهد . این آیین نامه نیز مثل اکثر آیین نامه ها در آخرین ماده خود مسئولیت تنظیم آیین نامه های اجرایی را مشخص می کند .
پیش تر اشاره شد که شورای عالی انقلاب فرهنگی ، مجموعه ای بزرگ و تصمیم ساز است که از بطن خود موسسات ، شوراها ، نهادهای گوناگونی را شکل داده و فعالیت آنان را برای رتق و فتق امور فرهنگی کشور از مجاری قانونی تصویب و وارد جریان اجتماعی و مدیریتی کشور کرده است . بررسی سابقه این شورا حاکی از آن است که در زیر فصل نهادها ، تشکیلاتی همچون : کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی / هیات نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی / هیات نظارت و بازرسی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مرکز دریافت گزارش عملکرد دستگاه های مشمول اصل پنجاه اصول سیاست فرهنگی کشور به چشم می خورد .

اگر به شرح وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی نگاهی بیاندازیم بررسی و ارزیابی وضع فرهنگ ، آموزش و تحقیقات کشور و تبیین و تعین شاخص های کمی و کیفی مربوط را به بندهای 5 و 6 خویش تصویب کرده است . با هدف تحقق این امر در اردیبهشت ماه سال هفتاد و هشت هیئت تبیین و تعین شاخص های ارزیابی وضع فرهنگی کشور با عضویت گروهی از صاحب نظران علمی و فرهنگی در دبیرخانه شورای فرهنگی کشور تشکیل شد . این هیات در نظر داشت تا به موضوع ارزیابی فرهنگی علمی کشور بپردازد . پس از کارهای مقدماتی و تعین ضرورت ساماندهی ، آیین نامه تاسیس هیات نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی تهیه و به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد شد . این پیشنهاد در جلسه شماره چهارصد و هفتاد و شش مورخ اسفندماه سال هفتاد و نه شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید . اگر بخواهیم به طور اجمال و خلاصه شرح وظایف هیات نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی کشور را ذکر کنیم می توانیم بگوییم : نیل به تصویر واقعی از وضعیت فرهنگی و علمی کشور ، ایجاد نظام هماهنگ ارزیابی فرهنگی و علمی و هماهنگی و هدایت امر ارزیابی ، تدوین شاخص ها و ضوابط ارزیابی ، بررسی و ارزیابی وضعیت فرهنگی ، علمی ، آموزشی و پژوهشی کشور و تهیه گزارش های سالانه ، تشویق و ترغیب دست اندرکاران فرهنگی و علمی ، پیشنهاد راهکارهای مناسب به شورای عالی انقلاب فرهنگی برای رفع مشکلات و ارتقای معیارهای فرهنگی و علمی بر طبق آیین نامه هیات . وضعیت فرهنگی ، علمی ، آموزشی و پژوهشی کشور در دو سطح کلان و خرد ارزیابی می شود . این ارزیابی ناظر بر فعالیت های دولتی و غیر دولتی در بخش های تعلیم و تربیت (آموزش قبل از دانشگاه و آموزش عالی) علم و فناوری و فرهنگ و ارتباطات است . در ارزیابی کلان وضع فرهنگی ، علمی ، آموزشی و پژوهشی کشور در مقیاس ملی و موقعیت نسبی آن در عرضه بین المللی بررسی می شود .

در ارزیابی خرد ، دستگاه ها و سازمان ها مورد ارزیابی قرار گرفته ، سپس با یکدیگر مقایسه می شوند . این ارزیابی در نهایت به رتبه بندی دستگاه ها و سازمان های مشابه منجر می شود : نتایج ارزیابی در هر بخش در قالب گزارش های سالانه که شامل آسیب شناسی وضع موجود و پیشنهادهای مشخص برای بهبود آن در سطح کلان است ، تدوین و به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه می شود . این گزارش ها پس از تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی برای اطلاع عموم منتشر می شود و به عنوان گزارش های رسمی جمهوری اسلامی ایران به سازمان های فرهنگی و علمی بین المللی ارائه می گردد . نتایج ارزیابی در سطح خرد در تخصیص بودجه و اعتبارات و نیز اعطای امتیازات به دستگاه ها و سازمان های فرهنگی ، علمی ، آموزشی و پژوهشی باید مدنظر سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور قرار گیرد .

هیات نظارت برای بررسی و ارزیابی وضع فرهنگی کشور ، تعین چالش های موجود و پیش رو ، راه کارهای مقابله با چالش ها ، رتبه بندی علمی و فرهنگی دستگاه ها و سازمان ها فرایندی را برای خود تعریف کرده است در مروری بر این فرایند چنین مسیری را شاهد هستیم : 1- تعیین عناوین آمار و اطلاعات مورد نیاز . 2- درخواست اطلاعات از دستگاه های ذیربط و جلب همکاری آنان . 3- گردآوری آمار و اطلاعات . 4- اعتبارسنجی آمار و اطلاعات گردآوری شده . 5- محاسبه شاخص ها با کمک پردازش آمار و اطلاعات مربوطه . 6- نمایش شاخص ها در قالب جداول و نمودارها . 7- تحلیل و بررسی نتایج در شورای ارزیابی ذیربط به منظور تعمیق تحلیل ها . 8- طرح و بررسی نتایج در جلسه ای با حضور نخبگان . 9- بررسی گزارش توسط اعضای هیات و ارائه پیشنهادهای اصلاحی . 10- ارائه پیشنهاد نسبت به سیاست ها ، راهبردها و راهکارهای اجرایی معین به منظور مرتفع ساختن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت و نیز مواجهه با چالش ها و استفاده از فرصت ها . 11- تدوین گزارش نهایی.
ساختار هیات نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی کشور متشکل از نه تن عضو از میان شخصیت های فرهنگی و علمی کشور است که اولین جلسه خود را در خردادماه هشتاد و یک برگزار کرده اند . درباره این هیات در شماره آینده مجموعه مقالات فرهنگی باز هم صحبت خواهم کرد.

پژمان ضیاییان

منتشر شده در روزنامه خبر جنوب 1395.8.13

بازگشت