اولین بخش از سلسله مقالات انقلاب فرهنگی به تاریخ فروردین ماه 1394 در رسانه پر اعتبار خبرجنوب درج و در منظر مطالعه علاقه مندان قرار گرفت . در طول این بیست و شش شماره با بهره گیری از اسناد و مدارک موجود تامل و تعمقی گذرا و در حد نیازهای مطالعاتی ، به تاریخچه و کارکردهای شوراها

، مراکز ، انجمن ها و هیات های سازماندهی شده توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت پذیرفت . چنانچه بخواهیم به صورت اشاره مروری بر نام آن ها کنیم ، این نام ها در مسیر اعلام قرار می گیرند : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها / فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمهوری اسلامی ایران / بنیاد ملی نخبگان / فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران / شورای فرهنگ عمومی / شورای تبلیغات شهری / فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران / جهاد دانشگاهی / انجمن آثار و مفاخر فرهنگی / شورای هدایت استعدادهای درخشان / شورای عالی جوانان / فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران / سازمان دانش آموزی / شورای عالی اطلاع رسانی / هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی ، نقد و مناظره / شورای توسعه فرهنگ قرآنی / شورای اسلامی شدن دانشگاه ها / شورای نظارت بر ساخت ، طراحی ، تولید و واردات اسباب بازی های کودکان . بحثی را که در این شماره بدان خواهم پرداخت درباره مرکز نشر دانشگاهی است که آن هم از نتایج حاصله در نشستهای شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

به روزهای نخست انقلاب اسلامی باز می گردیم و رویدادهایی که در آن برهه از زمان در حال رخ دادن و وقوع بود . وقایع مرتبط با دانشگاه های کشور با نام انقلاب فرهنگی گره خورده است . مسیری که از روزهای آغازین انقلاب اسلامی طی شد و تا تعطیلی چندماهه دانشگاه ادامه یافت . دیدگاه های جاری در این موضوع طبعاً برخی نیز ناشی از تغییرات محتوایی در شیوه های مدیریت و به ویژه مطالب کتاب ها و موضوعات قابل ارائه بود . فرصت تعطیلی دانشگاه ها ، گروه های برنامه ریزی را درگیر این دو موضوع و در کنار آن صلاحیت های اساتید و بعضاً دانشجویان کرد . چالش های تامین محتوای علمی و درسی به سرانجامی رسیده و به کمیته ای با نام «کمیته ترجمه ، تالیف و تصحیح کتب های درسی» سپرده شد . فعالیت های گسترده و اهدافی که در متن و حاشیه این امر بود به مصوبه مورخ 23/12/1359 ستاد انقلاب فرهنگی انجامید و کمیته ترجمه ، تالیف و تصحیح کتب درسی به عنوان مرکز نشر دانشگاهی و با نظارت شورای عالی ، مسئولیت امور انتشاراتی ستاد انقلاب فرهنگی را عهده دار شد . در سال 1364 شیوه های نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی بر مرکز نشر دانشگاهی و نیز نحوه تعیین اعضای شورای مرکز به تصویب رسید و در همان مصوبه مقرر شد مرکز نشر دانشگاهی به صورت خودکفا اداره شود .

اساسنامه مرکز نشر دانشگاهی در تاریخ سیزدهم خردادماه سال 1365در سیزده ماده و هشت تبصره به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید . تحولات پیرامون این مرکز ادامه داشت تا اینکه در جلسه شماره 421 مورخ نوزدهم خرداد سال هفتاد و هفت شورای عالی انقلاب فرهنگی ، مرکز نشر دانشگاهی از شورای عالی انقلاب فرهنگی جدا و به وزارت علوم ملحق می شود و مقرر می گردد رییس آن به پیشنهاد وزیر علوم و تصویب شورای عالی تعیین شود.
در سال 1382 و پس ازاینکه امور این مرکز به وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری محول می شود ، اساسنامه جدید مرکز نشر دانشگاهی تدوین می گردد و آن را جایگزین اساسنامه مصوب سال 1365 می کنند . ماده یک اساسنامه به تعاریف و در ماده دو آن اهداف مرکز تعریف شده است . در این ماده تامین منابع اطلاعاتی مورد نیاز موسسات و جامعه علمی کشور ، حفظ و ارتقای زبان فارسی به عنوان زبان علم و توسعه فناوری نشر در کشور اهداف شکل گیری مرکز نشر دانشگاهی تلقی می گردد .

در ماده سه وظایف و اختیارات احصاء شده است که آن را بازخوانی می کنیم : شناسایی نیازهای موسسات در زمینه منابع اطلاعاتی به زبان فارسی و زبان های دیگر / سفارش تالیف ، ترجمه و تصحیح منابع اطلاعاتی مورد نیاز موسسات و جامعه علمی کشور به صاحب نظران و انتشار آنها / پژوهش در زمینه های مختلف تقویت زبان علمی فارسی ، فناوری نشر و سایر حوزه های مرتبط با اهداف مرکز / ارائه خدمات مشاوره ای در زمینه های مختلف چاپ و نشر منابع اطلاعاتی / برگزاری نمایشگاه های تخصصی منابع اطلاعاتی مورد نیاز موسسات و جامعه علمی کشور / برگزاری همایش های علمی – تخصصی در زمینه های مرتبط در سطح ملی ، منطقه ای و بین المللی برابر ضوابط و مقررات جاری کشور / برگزاری کارگاه ها و دوره های آموزشی کوتاه مدت در زمینه های مرتبط با اهداف مرکز / تهیه منابع اطلاعاتی مورد نیاز موسسات و جامعه علمی کشور / مبادله منابع اطلاعاتی با سایر مراکز علمی بر اساس آیین نامه مصوب هیات امنای مرکز .
ارکان مرکز رادو بخش پوشش می دهد ، رییس شورای مرکزی و رییس مرکز. ترکیبی که برای شورای مرکزی تعیین شده مشتمل بر رییس مرکزی (رییس شورا) معاون مرکز (نایب رییس شورا) دو نفر به پیشنهاد معاون پژوهشی وزارت و تایید وزیر علوم ، سه نفر به پیشنهاد رییس مرکز با تایید معاون پژوهشی و حکم وزیر علوم است.

رییس مرکز نشر دانشگاهی که نماینده قانونی مرکز نزد مراجع حقیقی و حقوقی است از میان اعضای هیات علمی با انتخاب و حکم وزیر علوم ، تحقیقات و فناوری برای مدت چهار سال منصوب می شود . انتصاب مجدد وی بلامانع است و تا زمانی که فرد جدیدی به جای وی منصوب نشده است ، همچنان به وظایف قانونی خود ادامه خواهد داد . از زمان تشکیل این مرکز به ترتیب تاریخ زمانی آقایان دکتر بهمن حاجی پور ، دکتر محمد مهدی تهرانچی ، دکتر محمد محمودی هاشمی ، دکتر فریدمُر ، دکتر نصرالله پورجوادی ریاست مرکز را بر عهده داشته اند و در حال حاضر آقای دکتر حسین محمدی دوستدار (دکترای عمران) دارای این مسئولیت هستند . شورای مرکزی دارای وظایف و اختیاراتی است که در ماده هشت اساسنامه به آن اشاره شده است : تدوین و تصویب آیین نامه داخلی شورا / بررسی و تصویب برنامه های کوتاه مدت و درازمدت مرکز / تعیین خط مشی کلی فعالیت های انتشاراتی ، پژوهشی و آموزشی مرکز و تصویب آیین نامه های اجرایی آن / بررسی و تصویب برنامه های انتشاراتی سالانه مرکز و تعیین درجات اولویت چاپ و نشر منابع اطلاعاتی / بررسی و تصویب حدود مشارکت و سرمایه گذاری میان مرکز و سایر موسسات در چهارچوب وظایف و اختیارات مرکز / تغییر مواد اساسنامه مرکز و پیشنهاد تایید آن به هیات امنای مرکز / رسیدگی و تصمیم گیری در امور پشنهادی از طرف رییس مرکز و یا هیات امنا ، نکاتی است که حدود وظایف و اختیارات مرکز را تعیین می نماید.

با ذکر این نکته که در سال 1383 با ابلاغ و زیروقت با عضویت مرکز نشر دانشگاهی در هیات امنای منطقه دو پژوهشی موافقت شد . یادآور می شود اعتبارات و منابع مالی مرکز از محل بودجه عمومی دولت تامین می شود و اعضای هیات علمی آن از نظر مقررات استخدامی و نحوه گزینش علمی و عمومی تابع ضوابط و مقررات جاری وزارت علوم هستند . مرکز دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و وابسته به وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری است و زیر نظر هیات امنایی که وزارت تعیین می کند فعالیت می نماید.

پژمان ضیاییان

منتشر شده در روزنامه خبر جنوب 1395.1.22

بازگشت